Co to jest utwór?

Na temat utworów w rozumieniu prawa autorskiego powstało już wiele artykułów i rozważań. Czym jest tak naprawdę utwór?

Utwór

Utworem,  w myśl ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, jest 

przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór).

(Art. 1 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych)

Zatem aby powstał utwór musi on spełniać kilka przesłanek w postaci:

  1. Rezultat pracy człowieka,
  2. Ustalony w jakiejkolwiek postaci (nie oznacza to, że musi być utrwalony),
  3. Spełnia cechę twórczości o indywidualnym charakterze.

Utwór musi być rezultatem twórczości człowieka nie zaś maszyny, czy komputera. Co w rzeczywistych realiach ma niebagatelne znaczenie. To człowiek musi stworzyć dzieło aby mogło być ono uznane za utwór.

Utwór będzie przedmiotem prawa autorskiego (i będzie podlegał ochronie) od chwili ustalenia, chociażby miał postać nieukończoną. Oznacza to, że np. nawet nie ukończony obraz będzie objęty ochroną prawnoautorską.

Ochrona będzie przysługiwać twórcy niezależnie od spełnienia jakichkolwiek formalności odnośnie utworu.

Co nie jest objęte ochroną?

Nie są objęte ochroną odkrycia, idee, procedury, metody i zasady działania oraz koncepcje matematyczne

(Art. 1 ust. 2′ ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych)

Zatem ogranicza się istotnie zakres podlegający ochronie. Nie są chronione odkrycia, idee, metody, koncepcje matematyczne. Przesłanka ta ma istotne znaczenie ponieważ idee utożsamiane są zazwyczaj pomysłami. Zatem sam pomysł jeszcze nie podlega ochronie prawem autorskim. Dopiero „zaczątek” powstałego utworu tej ochronie będzie podlegać.

Nie są chronione koncepcje matematyczne czy odkrycia naukowe. Jednak w tym zakresie może pojawić się kwestia ochrony twórczości danego artysty (dobra osobiste). Jest to jednak osobna kwestia, która została uregulowana przez Kodeks cywilny.

Utwór zależny

Opracowanie cudzego utworu, w szczególności tłumaczenie, przeróbka, adaptacja, jest przedmiotem prawa autorskiego bez uszczerbku dla prawa do utworu pierwotnego.

(Art. 2 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych)

Z sytuacją zapożyczenia utworu mamy do czynienia bardzo często.

W tym zakresie podstawowe znaczenie ma fakt, że skorzystanie z zapożyczonego dzieła bez zgody autora pierwotnego utworu jest niedopuszczalna.